Schematherapie bij DIS
Herstelverhaal Mireille
‘Ik heb de regie overgenomen van de stemmen in mijn hoofd’
Bijna 50 jaar geleden ben ik geboren in Rotterdam maar groeide op in Zoetermeer. Voor de liefde kwam ik naar Boxmeer. Inmiddels heb ik, naast twee stiefzoons, een dochter van tien. Mijn leven heb ik op dit moment aardig op de rit. Maar… dat ging niet zomaar. Ik heb een dissociatieve identiteitsstoornis, ook wel bekend als DIS. Van de buitenkant zie je niks aan me, maar de stoornis legt me veel beperkingen op. Daarom wil ik mijn verhaal doen. Zodat anderen kunnen lezen waar ik mee kamp.
Mijn jeugd was zeer moeilijk en hiervan ondervind ik al heel mijn leven last. Herbelevingen van de trauma’s uit mijn kindertijd maakten mijn leven zwaar. Mijn studie verpleegkunde moest ik opgeven en ik werd opgenomen binnen de psychiatrie. Vanaf dat moment werd mijn leven bepaald door het psychisch ziek zijn: ik ging kliniek in en uit. Ik kreeg diverse diagnoses en veel medicatie. Ik ging mezelf beschadigen om de crisis aan te kunnen.
Op mijn 22ste kreeg ik de diagnose DIS. Ik wist dat dit de juiste diagnose was. Inmiddels gaven meer dan 30 stemmen in mijn hoofd mij opdrachten. De stemmen namen het van mij over en sommigen waren erg destructief. Het was zó druk in mijn hoofd. Lange tijd was er ook geen goede behandeling voor DIS.
Sinds drie jaar volg ik schematherapie bij Nathan Bachrach, klinisch psycholoog bij GGZ Oost Brabant. De eerste twee jaar zagen we elkaar twee keer per week en het laatste jaar een keer per week. Samen hebben we de 30 stemmen gegroepeerd in subgroepen, bijvoorbeeld: de kritische ouders, de straffers, het boze kind, de veeleisende ouder. Door ze in groepen in te delen, kan ik ze beter weerstaan. Het is ons zelfs gelukt om sommige destructieve weg te sturen. Daarnaast heb ik geleerd mijn trauma’s te ‘rescripten’, te herschrijven. Ik moest hiervoor terug naar mijn trauma’s en dan een andere afloop bedenken. Het klinkt raar, maar het werkt. Ook is het voor mij belangrijk om in het hier en nu te blijven, zodat mijn stemmen niet met me op de loop gaan. Hiervoor maak ik gebruik van een clicker, die zit in mijn tas. Als ik neig met mijn gedachten het verleden in te gaan, klik ik hierop en dat brengt me dan in het heden. Naast Nathan heb ik nog een vaste SPV-er, Ludgera Teunissen. Al zeker zes jaar staat zij voor mij klaar. Ook ondersteunt ze het proces bij Nathan.
Het was en is héél hard werken, nog steeds. De stemmen zullen nooit helemaal weggaan. Voor anderen eenvoudige dingen, zoals bijvoorbeeld aankleden of boodschappen doen, kunnen voor mij een opgave zijn. Maar ik heb handvaten gekregen waarmee ik zelf meer de regie kan pakken en houden. Waar ik voorheen veel situaties en plekken mijdde, heb ik nu het vertrouwen dat ik het red, dat het me lukt er zelf uit te komen. Dat geeft me hoop voor de toekomst. Ik ben gestart met een opfrisopleiding voor doktersassistente en hoop dat ik ooit weer kan werken. Oude hobby’s, zoals naaien en zingen, heb ik weer opgepakt. Ik geniet enorm van mijn gezin en ben blij dat ik er voor hen weer kan zijn. En dankzij de hond Bobbie, ben ik veel in beweging. Ze sleurt me naar buiten!
Schematherapie beschouwt het ontstaan van DIS als gevolg van chronische vroegkinderlijk mishandeling, misbruik en/of verwaarlozing in de kinderjaren bij personen die gevoelig zijn voor het ontwikkelen van dissociatieve reacties op stress. De wisselingen in gedrag en emoties worden gezien als uiting van verschillende vaak terugkerende, rigide gemoedstoestanden of schemamodi. Het switchen tussen verschillende toestanden kan gepaard gaan met een sterk gevoel van discontinuïteit in emotionele beleving en in het denken over zichzelf en anderen.
- Het doel van de behandeling is om de patiënt in de kindmodi te laten groeien door aan basale behoeften tegemoet te komen en door traumaverwerking, de straffende en kritische modi te laten plaatsmaken voor functionelere gewetensfuncties en streefniveaus, om meer controle te krijgen over andere dysfunctionele modi, en tenslotte om het gezonde deel van de patiënt te laten groeien.
- Schematherapie (ST) is een integratieve behandeling waarbij cognitieve gedragstherapeutische (denken en doen), interpersoonlijke (therapeutische relatie) en experientiële (ervarings-) technieken worden gecombineerd. De functie van het gedrag in verschillende modi en de hieraan ten grondslag liggende emotionele basisbehoeften staan centraal.
- Schematherapie voor DIS is aangepast aan de specifieke behandelbehoeften van deze patiënten, waarbij er onder meer aandacht is voor de extreme vermijding die deze patiënten parten speelt o.a. door een sterke nadruk op experiëntiële technieken. Metaforen en verhalen helpen bij het begrijpen en valideren van basale behoeften, gevoelens, gedachten en gedrag. Traumatische ervaringen worden verwerkt door middel van Imaginaire Rescripting.
- Deze aanpak biedt een geïntegreerde benadering in relatief korte tijd. De behandeling is niet alleen gericht op het stabiliseren van symptomen maar besteedt relatief snel ook aandacht aan het verwerken van trauma's, overwinnen van klachten en verder herstel.
- Er is erkenning van de ervaringen van DIS-patiënten van identiteitsfragmentatie en amnesie, terwijl er niet wordt uitgegaan van aparte, autonoom functionerende persoonlijkheidstoestanden met ieder een eigen geheugensysteem.
Bron: GGZ Zorgstandaard Dissociatieve stoornissen
Het design van het onderzoek
Het onderzoek heeft een zogenoemd single-case-series design. In dit type design worden cliënten op de voet gevolgd; er vinden zeer regelmatig metingen plaats. Het design is een ‘binnen-subjects’ design; er wordt niet tussen personen of groepen een vergelijking gemaakt, maar er wordt binnen personen een vergelijking gemaakt en wel in het functioneren tijdens de baseline (geen behandeling), tijdens de exploratiefase (geen actieve behandeling, maar wel aandacht voor de klachten/problemen) en het functioneren tijdens de actieve behandeling alsook na de behandeling. Grofweg gesteld is een behandeling voor deze persoon effectief als er een duidelijk verschil is tussen het functioneren in de baseline- versus exploratiefase en het functioneren daarna.